GAZ DEDEKTÖRLERİ NEDİR, NASIL ÇALIŞIRLAR?
Bu soruyu etkili bir şekilde cevap verilebilmesi için öncelikle ne tür bir gaz dedektörü kullanıldığını bilmeniz gerekir. Farklı gaz dedektörlerinin, tasarlandıkları gaz veya gazların türüne göre değişen sensör ve devre yapıları bulunmaktadır. Gaz dedektörleri algılama sensörleri ile üç ana kategoriye ayrılır:
Elektrokimyasal gaz sensörü: Son derece hassas elektrokimyasal gaz sensörleri, havadaki karbon monoksit, klor, amonyak gibi zehirli gazları ölçer. Havadaki gaz oranı belirlenen kritik eşik seviyesine ulaştığında, sensörün bağlı olduğu elektronik cihaz alarm verir
Katalitik gaz sensörü: Platinle işlenmiş bir tel bobin kullanılarak üretilen katalitik gaz sensörleri üzerindeki bobine gaz temas etmesi durumunda, bobin oksitlenme etkisi gösterip bağlı olduğu elektronik devre üzerinden bir alarm oluşturur. Bu tip sensöre sahip dedektörler ev kullanımı için oldukça uygundur.
Katalitik gaz sensörleri, gaz konsantrasyonun yüksek seviyede olduğu yerlerde hatalı ölçüm yapabilir. Normal kullanım koşullarında sensör ömrü 5 yıldır. Maruz kaldığı gaz oranına göre her yıl ortalama %5 ile %10 arasında hassasiyet kaybı yaşar.
Kızılötesi gaz sensörü: Gelişmiş kızılötesi teknolojisi kullanılarak havadaki gaz seviyelerini doğru bir şekilde ölçmek için alıcı ve verici sensörler kullanılır. Hidrokarbon gazların Infrared ışınların dalga boyunu değiştirebilme gibi bir özelliği bulunmaktadır. Sensörün içine giren hidrokarbon gazı, ışık kaynağından çıkan kızılötesi ışıkta bir bozulma meydana getirir. Bu bozulma aralığı belirlenen kritik seviyeye ulaştığı zaman, cihaz alarm verir.
Kızılötesi gaz sensörleri yapısı gereği, gaz konsantrasyonun yüksek seviyede olduğu alanlarda kullanılabilmektedir ayrıca hidrojen sülfür gibi engelleyici gazlara karşı da oldukça dayanıklıdır.
Doğalgaz nedir?
Doğal gaz renksiz, kokusuz bir hidrokarbondur. Modern evlerde ısıtma ve yemek pişirme amaçlarıyla oldukça popüler olarak kullanılır. Doğal olarak renksiz ve kokusuzdur. Gaz şirketleri, gazın içine çürük yumurta veya sarımsak kokusu benzeri bir koku eklemişlerdir.
Doğal gaz havadan hafiftir, bu sebeple yukarı doğru yükselir ve en çok tavanda yoğunlaşır.
LEL nedir?
Doğal gaz veya LPG (sıvı petrol gazı) oldukça yanıcıdır ve konsantrasyonları yeterince yüksek seviyeye ulaştığında patlayıcı hale gelebilirler.
Yanıcı gazların patlama seviyesindeki en düşük konsantrasyon noktasına Alt Patlama Limiti LEL(Lower Explosive Limit) denir. LEL yüzdesi genellikle herhangi bir güvenilir gaz dedektörü veya gaz alarmında belirtilen yüzdelik sayıdır.
Doğal gaz dedektörü nedir?
Özellikle yaşam ve çalışma alanları içinde çeşitli yanıcı gazlardan kaynaklanan gaz sızıntısını tespit etmek ve korunmak için kullanılan dedektörlere doğal gaz dedektörü denilir.
Doğal gaz dedektörleri, karbon monoksit (CO2) gibi zehirli gazları tespit etmek için kullanılmamaktadır.
Bir çok gaz dedektörü, doğalgaz ve LPG uyumludur. Üreticiden bu konuda kesin bilgiyi edinebilirsiniz.
El tipi gaz dedektörü nedir?
Genellikle uzman kişiler tarafından kullanılan el tipi gaz kaçağı kontrol cihazlarıdır.
Gaz dedektörü gerekli midir?
Doğal gaz veya LPG kullanan herkesin muhakkak gaz alarm dedektörü taktırması gerekmektedir. Havadaki gazın patlayıcı, yanıcı veya zehirleyici seviyeye ulaşmadan kullanıcıyı uyarması hayati bir öneme sahiptir.
Gaz dedektörü nereye takılmalıdır?
Gaz ile çalışan bir cihaz bulunan her oda da bir dedektör bulunmalıdır. Ev ortamlarında en çok ihtiyaç duyulan ortam mutfaklar ve kombi yanıdır ayrıca doğal gaz borusunda meydana gelebilecek sızıntılara karşıda, borunun geçtiği güzergaha doğal gaz dedektörleri takılabilir.
Doğal gaz dedektörü tavandan 10 ila 30 cm aşağıda olmalı ve duvara monte edilmelidir.
Satın aldığınız ürünün kullanma kılavuzundan üreticinin belirlediği standartlarda kurulum yapılması oldukça önemlidir.
Yanlış alarmların önüne geçmek adına ocak gibi gaz kaynaklarından en az 2 metre uzaktaki duvara monte edilmelidir.
Gaz dedektörü nereye takılmamalıdır?
Gaz alarm dedektörleri; direkt tavana, lavabo, ocak, bulaşık makinesi veya duş gibi su veya nem kaynaklarının yakınına monte edilmemelidir.
Banyo gibi nemli veya çok nemli bir yere kurulum yapılmamalıdır.
Hava akışının yoğun olduğu kapı, pencere veya havalandırma fanının yanına monte edilmemelidirler.
Sıcaklığın sıfır derece altına düşeceği veya 50 derece üzerine çıkacağı bir alana kurulum yapılmamalıdır.
Tozlu, kirli veya organik çözücülerin ve silikon buharlarının bulunduğu bir ortama kurulum yapılmamalıdır.
Doğal gaz dedektörü dış ortama monte edilmemelidir.
Gaz kaçağı olursa ne yapmalıyız?
– Ortamdaki ve dışarıdaki doğal gaz vanalarını kapatın.
– Kapı ve pencereleri açarak, ortama temiz hava girmesini sağlayın.
– En ufak bir kıvılcım patlamaya sebep olabileceği için elektrik düğmelerine kesinlikle dokunmayın. Herhangi bir prizi kesinlikle takıp, çıkarmayın.
– Gaz kaçağı giderilene ve ortam havası temizlenene kadar çakmak, sigara, kibrit gibi yanıcı maddeler kullanmayın.
– Cep telefonu ya da ev telefonunu gaz kaçağı olan ortamda kullanmayın.
– Kapı zillerine basmayın, bastırmayın.
– Gaz kaçağı olan yeri tahliye edin ve başkalarının içeriye girmesine engel olun.
– Bina dışına çıkıp, Alo 187 doğal gaz acil yardım hattını arayın.
Olası yangın ve zehirlenme riskleri var ise, ayrıca Alo 112 acil yardım hattına bilgi verin.
Gaz Dedektörleri Hakkında Sıkça Sorulan Sorular:
- Gaz kokusu alıyorum ama alarm neden çalmıyor?
Gaz dedektörü yanlış yere monte edilmiş olabilir. Dedektör arızalı olabilir ya da dedektörde kalibrasyon gereklidir.
- Gaz alarm cihazı neden öter?
Gaz alarm dedektörleri ortamdaki gazın tehlikeli seviyeye ulaştığını haber vermek için sesli uyarıda bulunur.Ortamda gaz bulunmadığından eminseniz, yanlış alarma sebep olabilecek şu durumları da gözden geçirebilirsiniz.
– Gaz kaynağına yakın noktaya yapılan kurulumlar yanlış alarma sebep olabilir.
– Gaz sensörleri alkol içeren ürünlerden etkilenebildiği için gaz alarm dedektörlerinin yakınında; kolonya, parfüm gibi alkol içeren kozmetik ürünlerinin kullanımı yanlış alarma sebep olabilmektedir.
– Bulaşık makinesi kapağı açıldığında içinden çıkan buhar yanlış alarm verdirebilir.
– Bazı yiyeceklerin pişirilmesi sırasında ortaya çıkan gazlar sebebi ile doğal gaz alarmınız çalabilir.
- Gaz alarmı nasıl susturulur.
Gaz alarmını susturmak için öncelikle ortamdaki pencere ve kapıların açılması ve bu şekilde içerideki gazın tahliye olması beklenmelidir eğer gaz kaçağı varsa ana gaz vanası kapatılmalı ve “Gaz kaçağı olursa ne yapmalıyız” başlığına gözatılmalıdır.
Gaz dedektörü, gaz kaçağı olmayan ortamlarda prizden fişi çıkarılarak susturulabilir. Ortam temizlendikten sonra dedektör tekrar fişe takılmalıdır.
- Gaz alarmı sürekli yanlış alarm veriyor.
Gaz alarm dedektörleri içinde bulunan sensörlerin kullanım süresi ortalama 4 ila 5 yıldır. Bu süre sonunda sensörler hatalı alarma sebep olabilmektedir.
- Doğal gaz alarmı gazı keser mi?
Doğal gaz dedektörleri tek başlarına gazı kesemezler. Doğal gaz dedektörleri üzerinde bulunan bir röle çıkışı ile doğal gaz hattına takılacak Selenoid Gaz kesme Vanasına, (gazı kapatması için) gerekli olan kuru kontak çıkışını verebilmektedir.
Bu makalede; gaz dedektörü nedir, nasıl monte edilmelidir, gaz alarmı neden çalar, nasıl susturulur, gaz kaçağında neler yapılmalıdır, lel nedir gibi gaz ve gaz alarm dedektör sistemleri hakkında bilgiler verilmiştir.