Yangın Alarm Sistemleri

Bu yazımızda “Yangın Alarm Sistemleri”nin yapısına ve çeşitlerine göz atacağız.

YANGIN ALARM SİSTEMİ NEDİR?

Yangın Alarm Sistemleri kendimizi, personelimizi, depo veya kıymetli eşyaların bulunduğu kasaları yangına karşı korumak ve olası yangın durumlarına karşı bizi uyarmak üzere tasarlanmış sistemler bütünüdür.

Yangın alarm sistemlerinin ofis, fabrika, alışveriş merkezi ve kamu binaları gibi yerlerde bulunması zorunludur. Aslında günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası olan yangın alarm sistemleri, acil durumlarda hayat kurtarıcı olabilmektedir.

Bu sistemlerin öncelikli amacı; yangın alarmının tetiklenmesi ile birlikte, ortamda olası yangın durumu oluştuğunu siren sesi ile bildirmek ve tahliye sürecini başlatmaktır.

Yangın alarm sistemleri, merkezi alarm haber alma istasyonu aracılığı ile yangın durumunu itfaiyeye de bildirebilmektedir.

Peki yangın alarm sistemi veya diğer adı ile yangın algılama sistemi nedir? Bu makalede “Yangın Alarm Sistemleri”nin yapısına ve çeşitlerine göz atacağız.

Yangın algılama dedektörlerinin bağlı olduğu ana kontrol ünitesine Yangın Alarm Kontrol Paneli denilir. Yapıdaki tüm algılama dedektörleri bu panele bağlanır ve sistem durumları bu panel üzerinden izlenir.

Yangın panelleri üzerinde bulunan tahliye (evacuate) düğmesi ile de yangın alarmının devreye girmesi sağlanabilmektedir. Bu düğme, genellikle yangın tatbikatları ve acil durumlar da tahliye sürecinin el ile başlatılabilmesini sağlamaktadır.

Farklı Yangın Alarm Dedektör Türleri:

Bir yangın alarm algılama sistemi içinde, gelişmiş akıllı duman dedektörleri, bas/kır cam kırılma düğmeleri gibi çeşitli algılama cihazları bulunmaktadır. Bu dedektörleri şu şekilde gruplayabiliriz:

– Isı dedektörleri

– Duman dedektörleri

– Karbon Monoksit dedektörleri

– Çoklu sensör dedektörleri

– Manuel Yangın Butonları

1. Isı Dedektörleri

Isı dedektörü, sabit bir sıcaklık değerinde çalışmaktadır. Ortamdaki sıcaklık dedektörde ayarlı olan değeri aştığı anda yangın alarmını tetikler.
Isı dedektörleri içerisinde, belirli bir sıcaklığa ulaşıldığında ısıya duyarlı olan ve ısıya hızlı reaksiyon gösteren (ötektik) bir alaşım bulunmaktadır. Isı, eşik seviyesine ulaştığı zaman ötektik alaşım katı halden sıvı hale dönüşür ve bu da alarmı tetikler.
Çalışma prensibi, evlerde kullanılan otomatik sigortalara benzemektedir. Otomatik sigortalarda da elektrik hattı üzerinde akım artınca ısı oluşmakta ve bu ısı sigorta içinde bulunan ötektik maddeyi katı halden sıvı hale doğru çevirmeye başlar.

2. Duman Algılama Dedektörleri

Üç temel duman algılama dedektörü türü vardır:

– İyonize (İyonlaşma)

– Optik (Ifrared)

– Beam

3. Karbon Monoksit Dedektörleri

Karbon monoksit yanma sonucu oluşan zehirli bir gazdır. Karbon monoksit dedektörleri, CO yangın dedektörleri olarak da bilinirler, havadaki karbon monoksit seviyesini ölçerler ve karbon monoksit seviyesi yükseldiğinde alarm çıkışını tetiklemek için kullanılırlar.

Karbon monoksit dedektörleri, duman veya diğer yanma ürünlerini algılamayan bir elektrokimyasal hücre yapısını sahiptir. Bu sebeple sadece Co gazlarını algılarlar.

4. Çoklu Sensör Dedektörleri

Çoklu sensör dedektörleri, hem optik hem de ısı algılama sensörleri ile donatılmışlardır. Bu tip sensörler, ısı ve duman seviyelerini tek bir cihazdan algılama için kullanılmaktadır.

5. Manuel Yangın Butonları (Bas Kır Butonlar)

Manuel Yangın Butonu veya Cam Kırma Butonu olarak adlandırılırlar. Erişilebilir seviyede olan bu butonlara basıldığı zaman cam kırılır ve camın bastırdığı kontak boşa çıkar. Bu da alarm paneline alarm tetiği yollayarak, yangın alarmının devreye girmesini sağlar.
Bazı yangın butonlarında cam yerine plastik malzeme kullanılır. Bu tip butonlara yandan ufak bir anahtar takılarak plastik malzeme yerine tekrar oturtulur. Böylece cam maliyetinden ve kırılan camın yenilenmesi durumundan kurtulmuş olunur.

Farklı Yangın Alarm Sistemleri Türleri

Yangın Alarm Sistemleri dört ana tipe ayrılabilir;

– Geleneksel

– Adreslenebilir

– Akıllı

– Kablosuz

Yangın alarm panellerine kısaca gözatalım:

1. Konvansiyonel Yangın Alarm Sistemleri

Bir Konvansiyonel Yangın Alarm Sisteminde, çeşitli çağrı noktaları ve dedektörleri birbirine bağlamak için fiziksel kablolama kullanılır ve bunlardan gelen sinyaller yangın algılama ana kontrol ünitesine geri bağlanır.

Yangın alarm panelleri yangın alarmının nedenini bulmayı basitleştirmek için “Bölgeler” halinde üretilmişlerdir.
Kontrol panelinde her bölge, bir gösterge lambası, yazı ekranı veya ikisi bir arada gösterilmektedir.
Bir yapıyı ne kadar çok bölgeye ayırabilirsek, alarm gelen noktayı da o kadar çabuk tespit edebiliriz.

Konvansiyonel panelin bölgesinden çıkan yangın kablosu, hat üzerinde bulunan tüm dedektörlere girdi – çıktı şeklinde bağlanır ve kablo hattının en sonundaki dedektöre bir hat sonu direnci (bazen kondansatörlü direç) bağlanır. Bu direnç sayesinde, hat üzerindeki herhangi bir dedektör söküldüğü veya hattın herhangi bir yerinde kablo kopması meydana geldiği zaman alarm kontrol paneli ilgili bölge için hata (fault) uyarısı verecektir.

Konvansiyonel yangın alarm
Konvansiyonel tip yangın alarm sistemlerinin bağlantısı

Bu tip panellerde her bölgeye, kontrol paneli teknik özelliklerinin desteklediği sayıda dedektör bağlanabilmektedir. Daha fazla sayıda dedektör bağlamak hat akımını arttıracağından dolayı panel hat sigortası atabilir ya da panel hata (fault) uyarısına düşebilir.

Konvansiyonel tip panellerde bir bölgeden alarm geldiği zaman, alarmın hangi dedektörden geldiğini tespit edebilmek için bütün dedektör ve buton ışıklarının tek tek kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu işlemi yapmadan panelde sıfırlama (reset) yapılırsa, alarmın hangi dedektörden geldiği tespit edilemez.

Panel üzerinde sirenler için ayrı bir çıkış bulunur ve sirenler bu çıkışlara bağlanır.

2. Adresli Yangın Alarm Sistemleri

Adreslenebilir yangın sistemlerinin algılama mantığı, Konvansiyonel yangın sistemleri ile aynıdır ancak bu tip sistemlerde her bir dedektöre özel adres tanımlaması yapılabilmektedir.

adresli yangın butonu
Dip switch ile adres verilen yangın butonu örneği

Bu adresleme genelde dip switch anahtar kullanılarak yapılabilirken, bazı dedektörler harici bir cihaz üzerinden adreslenirler. Bu adresler sayesinde yangın kontrol paneli, alarm veya arızanın hangi dedektör üzerinden geldiğini nokta tespiti yapabilir.

Kontrollerde sorun yaşamamak için adresli dedektörlerin üzerine muhakkak dedektörün adres numarası yapıştırılmalıdır.

Adreslenebilir sistemlerde kontrol panelinden çıkan yangın kablosu, ilgili katları veya binayı dolaşarak yangın paneline geri döner. Buna yangın paneli loop (döngü) sayısı denilir. Adreslenebilir sistemlerde birden fazla loop sayısı olabilir ya da loop artırım kartı ile artırılabilir. Her bir loop sistemine 99 adet adresli dedektör bağlanabilir.

Loop kullanmanın en büyük avantajı, panelden çıkan kablonun her hangi bir noktasında bir kopma oluşsa bile, panele geri dönen kablo üzerinden tüm dedektörler çalıştırılmaya devam ederler ayrıca panel üzerinden loop başlangıç ve bitiş dedektörlerini saydırdığınız zaman kablonun hangi dedektörden önce veya sonra olduğunu da nokta tespiti ile bulabilirsiniz.

Adresli yangın paneli
Adresli yangın paneli loop yapısı ve izolatör bağlantısı

Adresli sistemlerde zorunlu olmasa da izolasyon modülü kullanmak gerekmektedir. İzolasyon modülleri, kablo hattı üzerinde meydana gelebilecek kısa devre durumunda takılı olduğu noktadan keserek hatta takılı olan diğer cihazların çalışır durumda kalmasını sağlar. İzolasyon modülleri üzerinde bulunan ışık, kısa devre durumunda yanarak, hattın o bölümünün bypass edildiği uyarısını verir. Hat üzerindeki kısa devre giderilip, yangın paneli tekrar resetlendikten sonra bu ışık söner.

Sirenler de adresli olduğu için bu tip paneller de sirenler de dedektörler gibi loop içinde istenilen bir noktaya bağlanabilirler.

3. Akıllı Yangın Alarm Sistemleri
Akıllı Yangın Alarm sisteminde, sisteme takılan her bir dedektör, ortamda yangın olup olmadığını, dedektör içindeki kirlilik oranını kendi algoritması ile ölçüp alarm paneline gönderen adresli sistemlerdir.
Olası yanlış alarmların önüne geçmek için tasarlanmışlardır. Büyük tesislerde kullanımı daha yaygındır.

4. Kablosuz Yangın Alarm Sistemleri

Kablosuz yangın alarm sistemleri daha çok ev veya ofis kullanımı için uygundur.
Bu tip sistemler, genelde hırsız alarm sistemi ile tümleşik olarak çalışırlar. Alarm kontrol paneline 7/24 kablosuz veri ilettiği için pil ömürleri diğer kablosuz ekipmanlara göre çok daha kısa olur.
Kablolamaya ihtiyaç duyulmaması nedeniyle, ev ve küçük ofis ortamlarında sıkça kullanılmaktadır.

Tek başına (standalone) çalışan yangın dedektörleri herhangi bir panele gerek duymadan, kendi üzerinde bulunan 9 voltluk pil ile çalışırlar. Dedektör üzerinde bulunan buzzer ile duman dedektörü üzerinden alarm ses iletilir.

Yangın Algılama Sistemleri Hakkında Sık Sorulan Sorular:
  1. Yangın alarmı nasıl susturulur?
    Yangın alarmını susturmadan önce alarm paneli üzerinden sessiz (silence) düğmesine basılarak, ardından reset düğmesine basılarak yangın alarmı susturulur.
  2. Yangın alarm butonu nasıl kapatılır?
    Yangın alarm butonu içinde kırılan camlardan varsa camın yenisi takılmalıdır.  Plastik düğmeli olan butonların anahtarı takılarak buton kapatılabilir. Yangın alarm butonunu tamamen kapatmak (devre dışı) bırakmak isterseniz, butonun kablo bağlantılarını söküp, kablo hattını devam ettirmeniz gerekmektedir.
  3. Yangın paneli sürekli alarm veriyor.
    Alarm panelleri algılama yapan dedektör tetik verdiği zaman alarm çaldırmaya başlarlar. Dedektörlerden birinde arıza olabilir ya da yanlış yere monte edilmiş olabilir.

Yangın Alarm Sistemlerine yönelik bu makalede; yangın alarmı nedir, konvansiyonel panel, adresli panel, kablosuz panel nedir gibi bilgilere yer vermeye çalıştık.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir