Duman dedektörleri, havadaki küçük parçacıkları optik veya kimyasal olarak algılayan ve bağlı olduğu alarm sistemini devreye sokan elektronik bir koruyucu ekipmandır.
Kendi başına sadece pil ile çalışan ve duman algıladığı zaman, üzerindeki tiz ses (buzzer) ile alarm veren dedektörlerde mevcuttur.
Duman dedektörleri, yerleştirildikleri konuma ve yüksekliğe göre algılama yapar. Dedektör dumanı algıladığı anda alarm verip, sizin ve sevdiklerinizin olası bir yangın tehlikesi veya duman zehirlenmesinden etkilenmenizin önüne geçmeyi amaçlar.
Alarm sistemine bağlı veya tek başına çalışan duman alarmları hayat kurtarıcıdır.
Amerikan Ulusal Yangından Korunma Derneğinin yaptığı araştırmanın örnek sonuçları şu şekildedir.
2014-2018 yılları arasında bildirilen ev yangınlarının %74’ünde duman alarmı mevcuttu.
Evlerde meydana gelen yangın kaynaklı ölümlerin neredeyse beşte üçü, duman alarmı olmayan (yüzde 41) veya çalışmayan duman alarmı olan (yüzde 16) mülklerdeki yangınlardan kaynaklandığı raporlanmıştır.Evlerde meydana gelen yangınlarda ölüm riskinin, çalışan duman dedektörü olan evlerde %55 daha düşük olduğu raporlanmıştır.
Kablolu alarm sistemine bağlı yangın dedektörlerinin %94, kablosuz ve pil ile çalışan duman dedektörlerininse %82’sinin yangınlarda başarı ile çalıştığı gözlemlenmiştir.
Geri kalan yüzdelik dilimlerin genel de elektrik, akü ya da pil kaynaklı sorunlar olduğu görülmüştür.
Duman Alarm Dedektörleri Nasıl Çalışır?
Duman alarmları havada bulunan partikülleri iyonize veya optik sensör teknolojilerini kullanarak algılamaktadırlar.
İyonizasyon Dedektörleri; iki metal plaka arasındaki hava moleküllerini elektriksel olarak yükleyen veya iyonize eden, güvenli bir şekilde korunan küçük bir radyoaktif malzeme kullanır. Bu malzeme, havada bir plakadan diğerine akan küçük bir elektrik akımı meydana getirir. Partiküller hazneye girdiklerinde iyonları çekerler ve uzaklaştırarak mevcut akımı azaltırlar. Hazneye giren partikül sayısı bu akımı belirli bir miktarın altına indirecek kadar yeterli seviyeye ulaştığı zaman sistem bu seviyeyi duman olarak kaydedecek ve alarmın çalışmasını sağlayacaktır.
İyonize duman dedektörlerinde kullanılan radyoaktif maddenin adı Amerikyum 241’dir. Radyasyon seviyesi, günümüz koşullarında dışarıdan aldığımız radyasyon seviyesinin oldukça altındadır ve genelde cihazın içinde bloke edilir.
İyonize duman dedektörleri, radyoaktif madde barındırdığı için kesinlikle çöpe atılmamalıdır.
Optik Dedektörler: En yaygın kullanılan fotoelektrik (optik) dedektörlerinin içinde küçük bir algılama odası bulunur. Bu oda içinde bulunan fotoelektrik sensör, oda içindeki ışığı ve ışık kırılmalarını sürekli olarak ölçer. Oda içinde bulunan sensör, ışık kırılmaları veya kesilme eşik seviyeleri aşıldığı anda alarm verilmesini sağlar.
Her iki dedektör de yangınları algılama da oldukça başarılıdır fakat İyonize duman dedektörleri fotoelektrik (optik) dedektörlerden daha iyi ve hızlı algılama yapısına sahiptirler.
Diğer bir değişle; İyonize dedektörler havayı koklarken, foto elektrik (optik) dedektörler dumanın optik oda içine girmesini beklerler.
Uzmanlar evlerde hem iyonizasyon hem de fotoelektrik algılama yapan dedektörlerden kullanılmasını tavsiye etmektedir.
Duman Dedektörleri Nereye Takılmalıdır?
En üst seviye koruma elde etmek için gerekli uygunluk şartlarını sağlayan tüm odalara ve koridorlara duman dedektörü takılmalıdır.
Duman Dedektörleri Nereye Takılmamalıdır?
Duman algılama sistemleri sizi, ailenizi ve mülkünüzü korumak için tasarlanmıştır. Dedektörlerin yanlış yere kurulum yapılması, yanlış alarmlara yol açabilmektedir.
Mutfaklar: Dumanın ve diğer partiküllerin en yoğun olduğu yerler mutfaklardır. Ekmek kızartma makinesinden veya ocaktaki kızartmalardan çıkan bir duman yakınındaki duman alarmlarını etkileyip, yanlış alarma sebep olabilir. Bu sebeple mutfak ve mutfak yakınları duman dedektörleri için uygun değildir.
Kapalı otopark alanları: Duman dedektörleri kapalı otopark alanları için uygun değillerdir.
Araç egzozundan çıkan duman veya yoğun tozdan etkilenerek yanlış alarm verebilirler.
Tozlu ve nemli ortamlar: Tozlu çalışma ortamlarına (Kapıları açık büyük depolar dahil) ve banyo gibi nemli ortamlara ve nemli ortam yakınlarına duman dedektörü takılmamalıdır.
Aşırı sıcak ortamlar: Yüksek ısı değişimleri oluşan (kalorifer peteği veya elektrikli ısıtıcı yakınları gibi) yerlere duman dedektörü takılmamalıdır.
Duman dedektörleri standardın (7 metre) üstünde bir yüksekliğe takılmamalıdır. Standardın üstündeki yüksekliklerde BIM lazer ışın dedektörleri kullanılmalıdır.
Duman Dedektörlerinin Bakımı: Duman dedektörleri her ay test edilmeli ve optik dedektörlerin kuru temizlik bakımı yapılmalıdır.
Oluşabilecek olası yangınları en kısa süre içinde haber almak ve çevreye duyurmak için duman dedektörlerinizi, hırsız alarm sisteminize entegreli seçmenizde fayda olacaktır.
Duman Dedektörleri Hakkında Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları:
- Duman dedektörü neden öter?
Pil ile çalışan duman dedektörleri için de buzzer (bip sesi) bulunmaktadır. Duman algılandığı ya da dedektörü etkileyecek bir ortam oluştuğu takdirde duman dedektörü içindeki buzzer öterek uyarı verir.
- Duman dedektörü nasıl susturulur?
Pilli duman dedektörleri, ortamdaki duman veya toz temizlenene kadar uyarı vermeye devam eder. Ortam temiz olmasına rağmen halen susmuyorsa, duman dedektörünü susturmanın en kolay yolu; dedektörü yerinden söküp iç kısmına üfleyin ya da kuru hava üfleterek temizleyin.
- Duman dedektörü sigaraya öter mi?
Sigaradan da duman çıktığı için duman dedektörleri her türlü sigara dumanına öter. Bu, tabii ki oda içinde bir tane sigara içince dedektör hemen ötecek anlamına gelmez. Dedektörün bulunduğu konum, dedektör hassasiyeti, yükseklik ve duman yoğunluğu dedektörün alarm vermesini etkileyen faktörlerdir.
- Duman dedektörünün çalıştığını nasıl anlarız?
Duman dedektörleri üzerinde bulunan kırmızı renkli ışıklar genel de 60 saniye aralıklar ile flash şeklinde çakarak, çalıştığını gösterir
ayrıca test spreyi ile kontrolü sağlanabilir.
- Duman dedektöründen aralıklı olarak bip sesi neden gelir?
Pilli duman dedektörleri içinde bulunan pil ömürleri dedektör kullanımına ve pil kalitesine bağlı olarak, 1 senedir. Pil ömrü tükenmeye başladığı zaman dedektör içinde bulunan buzzer, kısa bir bip sesi vererek pili değiştirme zamanının geldiğini hatırlatır.
- Duman dedektörü nasıl test edilir?
Duman dedektörleri sigara dumanı ile test edilebilir ama en güvenli ve profesyonel test yöntemi olan duman dedektörü test spreyi kullanılmalıdır.
- Duman dedektörü sürekli ötüyor?
Pilli veya merkezi sistem bağlantılı duman dedektörleri eğer yanlış alarm verildiği düşünülüyorsa öncelikle dedektörün monte edildiği alanın montaj koşullarına uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir ayrıca başka bir oda da bulunan dedektör ile yer değişimi yapılıp, dedektör sağlamlık kontrolü yapılabilir. Dedektör temizliği yapıldığı halde sorun devam ediyorsa, dedektör yenisi ile değiştirilmelidir.
- Duman dedektörü nasıl temizlenir?
Duman dedektörlerinin iç kısmına doğru kuru hava üflemesi yapılabilir. Çok tozlu dedektörün içini açarak temizleme yapmak gerekebilir. Dedektörün dış tarafının kuru bir bez ile temizlenmesi yeterlidir.
Bu makalede yazılanlar tamamen bilgilendirme amaçlı olup; duman dedektörü nedir ve nasıl çalışır, nasıl algılama yapar, iyonize duman dedektörü nedir ve optik duman dedektörü nedir konularında bilgi ve ipuçları vermektedir.